Hadur Mdkrang
Hadur Mdkrang (馘首祭)
smmalu patasSeejiq ka mtburux nanak musa mdkrang o aji ka nbaraw, kiya ka kiya ni nasi mthbaraw ka mmha mdkrang siida o asi ka niqan mdudul niya. Mdudul nii o bukung alang aji uri o ngalan kari alang. Mmowsa brah na siida o asi ka musa rmngaw ngalan kari alang ka pusu seusa mdkrang nii. Mssruwa ka pnrngagan dha ni mmowsa siida do ini psrwai pcinun ka kuyuh ni tmikan masu psramal buwax ddsun, hmlama ni sbgrahan ka tahut rqda. Musa mssli empprngaw bbuyu ka dsnaw mmowsa na ni‘mduuy qsiya ’o srbug na qsiya ka rnabaw ni daan na murus babaw tunux txtaxa hiyi smapuh aji dha eangal ramus. Babaw na nii, hmgluq pucing tgakat thmuku tluung ka kana ni tgluus embahang sndhug kari mdudul, kiya do kana o ciyu tluling baga dha ka pspuun dha rmbug qsiya gaga brah mduuy qsiya ni smdhug kari. Mtaqi bbuyu siida ka dhiya ni malu ka spi dha o asi klutut mn3 musa ‘psisil’. Nasi naqih ka pnssilan dha o asi alax embrinah ini usa, nasi malu o asi usa quri ssaun. Bitaq dhuq dxgal ssaun dha ka kngkingal knegrbuan o muda ‘prnabaw’dhyaan ka mduuy qsiya quri ddgiyal dha. Pdalih hari dhqan ka dxgal dnngsan dha do smmalu biyi hiya ni hciun dha hiya ka 1 risaw ni qaya nadas dha. Saw nii siida, bitaq sayang mnangal tunux ka snaw o mlukus hubang（srbuxan）ni powsa knrima baga. Smkagul taxa hiyi mowsa rmuyuk alang ni nasi malu saan o asi usa kmrmux alang. Aji uri o tmaga seejiq siyaw elug ni muda hiya ka seejiq do btaqan dha smbrangan, buun dha bujini ngalan dha tunux. Babaw mnangal tunux ka dhiya do embrinah biyi ni musa ayug, ngalan dha haya ka luqi tunux , babaw snagan do psaun dha rowan‘tneetu’（lubuy kaji）ni speapa dha risaw. Hmdhik mqaras ni mnleelug meuyas musa sapah.Pdalih alang dha nanak do hmdhik pxal duri nimqquri alang msqar puniq, nasi 2 ka nangal dha o ptpusal msqar. Embahang ka seejiq alang ni ima ka mnangal do asi adas lukus hubang ka tnsapah ni saan haya pstrung plukus tudu elug. Dhuq alang dhiya do seejiq mnangal tunux nii o jioyan na sneunux ka tunuix nangal na ni sgkuwak na babaw tunux dseejiq mnarux do asi kmalu ka mnarux seejiq. Babaw na nii dsun na sapah na nanak ka tunux, qdalan na egaw sinaw ni siyang ni hlama ka quwaq tunux nangal na. Keeman na siida o srabi dha mqaras mimah sina w ni rmgrig. Saw saman do saan dha powsa sapah bukung alang ka tunux nii ni spuun dha mqaras. Saw saman duri o pdaun dha spsapah tnxalan dha musa ni pmahan dha sinaw, qdalan dha uqun, kpuan dha mimah sinaw mqaras ka tunux nii. Mnhdu powda prigaw spsapah dha do dsun bukung alang ka tunux nii ni ssalu paga psbkgun peeniq hiya ka tunux nseuxal ni tunux hana nangal. Pskaun peeniq ka tunux bgurah ni psrgun sirug kdang. Spteetu ‘brqiya’（pnllutut smais tneetu bruling o spqiya dudux djima）ka kiyig tunux. Nii o pnskraya kmeaguh mlawa utux druwan sapah tunux nangal nii. Tgakat thmuku tluung smapuh brah tunux ka bukung ni“Mnuda brax nami ka isu ni nii su dhuq alang nami hini, gaga slhbun bi sunan ka kana ruwan sapah su, saw nii dhuq su mkan malu uqun hini ka isu sayang o adas hini kana ka rowan sapah su”sun na. Paah laqi bitaq rudan ka kana alang o bitaq mk5, 6jiyax shngian dha kana rbuk dha mseupu mqaras rmgrig quri tunux nii. Seejiq gmnaliq tunux o yaa bi mk10 jiyax plkusan na ka lukus hubang ni babaw na hiya do mlukus ida saw pnlukus niya. Nasi niqan ka seejiq tnqnay dhyaan wada gliqun pais do ana niqan ka tunux nangal dha o ini dha dsi alang ni daan dha qmada elug. Bqrus seejiq dhiya nanak gnaliq pais uri o hcian dha malax elug ni bungan dha qraqil, pixan dha qhuni aji sseeliq pais aji o mkan samat. Dhuq alang ka dhiya siida uri o ini asi tmay alang, keeman smkkingal kneurus musa alang ni mangal lukus embbulang ini duuyana manu. Dhuq brah sapah dha nanak siida o qhuran dha btunux tmutuy ka gaga sapah ni mknhuway mtmay sapah. Saw mgrbu saman do plkusun dha ka lukus hnici dha ngangut ni pucing nadas dha o ini dha jiyi pryuxun dha 1 duri pucing. Saw nii siida, seejiq tnkari mnadas dhyaan o lala ka ssahug na mgay（gukung, liwas, pucing, puniq, pupu）saw nii, aji quri sapah wada mhuqil ka sbgay, saan pkuring qmada. Seejiq mnadas uri o mangal babuy musa bbuyu ni lmuun na tmeetu ka babuy, lhgun na qwarux ni seasug na alang psruwa qqnaqih. Nasi ini sahug mgay ka mnadas nii o musa kmrumux kmatay sapah na ka seejiq wada gliqun pais. Nasi niqan ka mnangal luqih tnqnay dha musa o mnadas nii ka embgay kana pnspuhan. Duri ni gimun dha ka alang ima ka wada mhmut sgsapat, nasi dha hlayan do hiya ka embgsykana pnspuhan. Pklug wada mdkrang ka spsapah dha siida, bitaq dhuq sapah ka dhiya o ini tduwa phngun ka tahut sapah, duri o ini tduwa emppeysa ni embbgay, ini tduwa tmlung nuqih ni qaya cinun. Rahuq seejiq sapah wada mdkrang uri o ini tduwa hmut musa mtmay sapah dha. Duri o ini tduwa embahang rnaw kari, kiya o aji sseeliq quri dnngsan wada mdkrang. Dhuq alang ni embahang cinun do, kika tblaiq mtaqi ka keeman siida.
參考文獻
smmalu patas- 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.