Flag of Turkmenistan
Flag of Turkmenistan-Kwo-ci Turkmenistan (土庫曼國旗)

Turkmenistan(土庫曼) smmalu patas

 
Kwo-hwey.(國徽)

Gaga kska Yacow ka Turkmenistan, 40 00 N, 60 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 488,100 sq km(hangan na o Tg53) (knlbanga dxgal o 469,930 sq km, knlbangan qsiya o 18,170 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 5,291,317 hiyi. Gaga Ashgabat ka pusu alang paru, jiyax 27 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Turkmenistan ga wada sugan 72% ka dxgal qpahan, 8.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 19.20% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Gurbanguly Berdimuhamedow, pnaah hngkawas2006 idas 12 jiyax 21pnrajing kmlawa klwaan.

 
File:Turkmenistan on the globe (Eurasia centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Turkmenistan(土庫曼) smmalu patas

Turkmenistan (Kari Turkmenistan: Türkmenistan/Түркменистан/تۆركمنيستآن)  ka kingal Tukcka Asia tuiwil hunac na qlhangan kcka dxral, tuiwil u msdalih Ucilung Li, tudaya mi tunarac mi tuhunac u pskingal psqapah Kazakhstan, Ocbek, Afghani mi Iran, knlbangan tndxral dha u 49 knbkiyan pinghwang km, mthiti bukuy Kazakhstan na Tukcka Asia tu2 knbeyhing dxral qnlhangan, ya bay 80% qlhangan u wada bungan Karakumu bbnaqi bbuyu. Kngkawas 1991 pkla kari snpeyyah Suryey dukuricu, Turkmenistan uri ka knkana Asia murux bay Ana Dhuq Knuwan Qnlhangan Congri, gasoring mi gasu ida nkiya cuweyn u mttuku balay.

Ri-s(歷史) smmalu patas

Brah kongweyn kngkawas 3000, kcka tndxral qlhangan Turkmenistan u mnniqan cyeyci syakay. Ya bay brah kongweyn kngkawas 600 daw, snkkingal

Pssryuxan yahan knrmux qmlahang Acimeynid Wangcaw, Sayryoku Tikwo, Tasya. Bukuy daw wada dan knrmux qmlahang Ansi Tikwo na Arsak Wangcaw (Brah kongweyn kngkawas 247- Brah kongweyn kngkawas 224), iyax niyi u wada da knrmux Kuyswang Tikwo dungan.

7 th, sediq Arapo u wada dha ngalan ka Turkmenistan daw, sediq tndxral hiya u kndudul knpriyux snluhay Islam kyo. Sediq Ukus mniq 8-9 seyki cida ka miyah hidu.

Cng-c(政治) smmalu patas

Tubrah niya Turkmenistan u mnSryeyn na 1 nniqan tukcka Asia tumal konghkwo,  mniq kngkawas 1991 mkrhak ka Suryeyn daw, wada mdukuricu qnlhangan, muda pnwaya cotocu. Kndadax kngkawas 1985 tumal konghkwo ccida na Turkmenistan kyosangto congyang tu1 suki ka Saparmurat Atayewiki Niyacohu, mniq kngkawas 1991 babaw mkrhak ka Suryeyn daw, wada mdukuricu qnlhangan, muda pnwaya cotocu. Kndadax kngkawas 1985 tumal konghkwo ccida kiya ka Turkmenistan kyosangto congyang tu1 suki ka Saparmurat Atayewiki Niyacohu, mniq kngkawas 1991 idas 12 lmutuc phyuwan soto, kiya mi dmnkuh hiya mangal biyax qmlahang ka Turkmenistan kyosangto pa wada knpriyux hangan Turkmenistan mincu tang, muru dndulan tang msupu seyhu Turkmenistan muda qmpah qmlahang mi hniwan seyji. Babaw dukuricu ka Turkmenistan u ana mntna Porotihay ttu3 qnlhangan ini tumal dukuricu qnlhangan kwosyey, kiya mi dmuwi hniwan ryeynsi qnlhangan tumal quri so pnssliyan dha, kiya u so quri hnyuwan dha dhuq saya u ida ini balay bay mangal snrwanan syeyncang nina.

 
File:Jack-up-rig-in-the-caspian-sea 1.JPG-油田是土國一大經濟來源
 
File:TurkmenistanNumbered.png-土庫曼行政區劃

Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) smmalu patas

Turkmenistan singcng cyuhwa kiya ka knkan 5 co mi 1 cusyasu, trahuc 5 co u niqan 16 su mi 46 ka cyu. Trahuc niyi ka knkingal co mi cusyasu (kcka kwahaw ka sohu):

Asohapat (Cusyasu)

  1     Ahar co (Annau)

  2     Parkan co (Parkan Napat)

  3     Tasakuc co (Tasakuc)

  4     Ryeypapu co (Turkmenistan Napat)

  5     Mari co (Mari)

Turkmenistan u wa mniq tudaya Iran, dqras tunarac hunac u tuhuy Afghani msqapah, dqras tunarac daya u tuhuy Ocbekstan msdalih, dqras tuiwil daya ka msdalih Kazakhstan, tuiwil u mssiyaw mrmul langu qsiya Lihay, kiya ka kingal mndungus bay kcka dxral qnlhangan. Knlbangan tndxral dha u 49.12 knbkiyan pihwang km, mthiti bukuy Kazakhstan na Tukcka Asia tu2 knbeyhing dxral qnlhangan; mniq qnlangan u tu51 bnkuwan, tiping hari Spain ka dhiya.

 
File:Turkmenistan satellite photo.jpg-土庫曼的衛星地形圖
 
File:Turkmenistan - Location Map (2013) - TKM - UNOCHA.svg-土庫曼主要城市

Jn-ko(人口) smmalu patas

Knhbrawan hiyi  sediq dha u 603 knbkiyan hiyi (Kngkawas 2002), kcka u to bay Turkmenistan joku ka 77%, thiti daw Ocbek joku ka 9.2%, Russia joku ka 6.7%, Kazakhstan ka 2%, duma so ini khbaraw hiyi minjoku u kiya ka knkana sediq Yameniya, Yasaypayjan joku, sediq Tatan. Ini balay pnsdkanan ka pnsnakan sediq dha, knhbrawan bay sediq u to bay wa mniq alang mkbrnux mi Ryuco, kcka hiya u hbaraw bay uxay sediq Turkmenistan joku ka wa mniq alang mkbrnux, dhiya u Suryeyn jidayi miyah thdil Turkmenistan na llutuc dsediq mpsalu niya mi sediq mpqpah niya. Kiya u msdalih 2/3 na sediq Turkmenistan joku pa to bay wa mniq alang dha nanaq cbiyaw.

 
File:500 Manat TM 1999.png-

Cing-ci(經濟) smmalu patas

Kcka qnlhangan sngcan congcu (Kngkawas 2004): 988 knbkiyan oku manat (Ya bay 190 oku pila Amirika). Jncyun kcka qnlhangan sngcan congcu (Kngkawas 2004): 156 knbkiyan Manat. (3000 pila Amirika) Kcaka qnlhangan sngcang congcu mnrana ryu (Kngkawas 2004): 21.4%.

Hangan pila: Manat.  

Huyryu: 1 pila Amirika= 23,700 Manat (Kngkawas 2006 heysu huyryu, seyhu huyryu ka 1:5200).     

Rrmiwaw(旅遊) smmalu patas

Qqpahan rnyawan Turkmenistan, quri so pqita narux sdmhaw rmiwaw, mniq Turkmenistan u wada dmudul pkrana Lihay na Avaza snanan rmiwaw. Txtaxa mpmusa Turkmenistan na sediq mpriwaw u kasi ka dhuq mangal snrwanan cyeycng han, kiya mi hbaraw bay sediq mpriwaw qnlhangan u kasi ka spuda tndxral ryusingso mangal snrwanan cyeyncng. Bnkuwan rnyawan Turkmenistan pa kiya ka knkana rmiwaw Tasakuc, Kuniyaurknci, Nisa, Merhu, Mari, Avaza na bbnaqi mkngahu ucilung, kiya mi tumal diyax smsung mnniq Mollakara, Yylly suw,Archman.

 
File:Darvasa gas crater panorama.jpg-燃燒中的地獄之門氣坑全景圖
Patas bntasan:Ashgabat museum 8.jpg
File:Ashgabat museum 8.jpg-阿什哈巴特博物館

Bungka(文化) smmalu patas

Mniq 18 th brah han, dxral nniqan Turkmenistan u wada dndulan bungka Islam. 18 th u yaha knrmux mangal Sao ka Tukcka Asia, kiya mi smkaul sediq Russia miyah Tukcka Asia tmabun pkrana, bungka Russia u kndudul miyah mrwarang uri da. Binaw kndadax wada mkrhak ka Suryeyn, wada mdukuricu qnlhangan ka Turkmenistan daw, alaw ka wada kndudul mlih ka dndulan niya Russia, kiya mi qnlhangan dha u mbiyax bay dmudul bungka Islam, kiya ka wada mlih ka taxa mi mrana ka taxa da.

Minjoku(民族) smmalu patas

Kwocing weyping   

Turkmnistan  joku 85%, Ocbek joku 5%, Russia joku 4%.     

 
File:Tolkuchka Bazaar - Flickr - Kerri-Jo (3).jpg-土庫曼市場上販賣的高麗胡蘿蔔菜
 
File:Independence Day Parade - Flickr - Kerri-Jo (105).jpg-國慶閱兵

Snhiyan(宗教) smmalu patas

Islam kyo ka pusu balay slhayan dha snhiyan, kiya ka knkana knhbrawan hiyi

Sediq na 89%, pusu bay ka Syunnipay Muslim. Kiya uri u 9% ka Tongkyo na

Kuriscyang. Binaw mniq qmlahang cyangcweyn soto Saparmurat Atayewiki

Niyacohu, mbiyax bay dmudul bungka Islam, so snluhay Tongkyo na ini

khbaraw sediq Russia u kndudul mlatac Turkmenistan mi thdil icil, so kiya daw

wada mlih dndulan niya mniq Turkmenistan ka Tongcngkyo uri da.

Pnyahan pnatas(參考資料) smmalu patas