Papua New Guinea
Papua New Guinea（巴布亞新幾內亞）
smmalu patas
Gaga kska Tayangcow ka Papua new guinea, 6 00 S, 147 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 462,840 sq km（hangan na o Tg55） (knlbanga dxgal o 452,860 sq km, knlbangan qsiya o 9,980 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 6,791,317 hiyi. Gaga Port Moresby ka pusu alang paru, jiyax 16 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Papua new guinea ga wada sugan 2.60% ka dxgal qpahan, 63.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 34.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
.svg)
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Papuya-singcineya（巴布亞新幾內亞）
smmalu patasAlang wada knpuru kesun Papuya-Sincineya nii peni, claali we Papuyanyocineya kesun daha (kari daha we Papuyapicin; kingal we kari sirimotu,) Asi daha kesi Panyo, alang tnyusan rcilung nii we ga meniq tklahuc ggqiyan hido nTaypingyang. Niqan alang tnyusan rcilung kesun Kaysincineya quri hhreyan hido na, quri ggkiyan hido we ga msdayak Papuyasun nIngtunisiya, quri hunac na daka quri hhreyan hido we ga mssibo daka Awco ma Soromuncuntaw.
Ri-s (歷史)
smmalu patasBerah knkawas tntingan Utux Baro ka 8000 peni, tena niqan seediq meniq dheran Sincineya nii di, knkawas 1511 dige slayan seediq Putawya ka Sincineya nii. Betaq bale pnrdingan 19 suci, seediq quri icin we ini daha klai hari alang nii. mpqehedu 18 suci betaq pnrdingan 19 suci, Tongingtukonsu nHoran
patis tnyusan nHolan, mgceas, patis tnyusan n Inkwo, mtanah; patis tnyusan n Tokwo ,mgbhge. Patis qnlahangan peeyah Knkawas 1884 betaq knkawas 1919.
Meyah dehuk 19 suci de, kndudul egu ka mosa qmlahang alang icin, kika ka dheran laalang bobo dheran nii peni, kika wada daha pglekun ka dheran malu, kika alang qmlahang pneeyah Oco we gmeeluk mangal Papuyataw. Knkawas 1884, Inkwo daha ka Tokwo lmutuc pgeeluk maasu quri dheran Sincineya ka mdteka na hhreyan hido ma, daha ka ssiyo na dheran pntyusan,nungalan daha alang nii peni, ayus na we tgiyaq ckceka alang nSincineya. Knkawas 1906, dheran nungalan na Inkwo ka Sincineya peni, ga na pqanun Awco-renpang ka pqlahang ma, pryuxun na ngayan mesa dheran Papuya nAwco.
.jpg) |
Knkawas 1943 idas 1 ali 7, murung subi Tanah Tunux ka subi Awco so Puna. | 1943年1月7日，在布納澳洲軍隊攻擊日軍陣地。 |
|---|
Ti-ri (地理)
smmalu patasBobo ka mhedu tgtexan mccebu bobo dheran ka knkawas 1919, Wada ngalun supi Awco ka dheran nungalan ka Sincineya nTokwo. Mesa ka " Kowci-renmon spqlahang mu Awco " mesa; pncbuwa ckceka bobo dheran nii peni, wada ngalan supi Tanah Tuxnu texal ka Sincineya nii, bobo pncbuwan daha de Rehokwo peni, wada na ltutun pqlahang Awco ka duma qnlhangan nTokwo, knkawas 1949, Awco nii de, wada na spuun kingal qqlhangan ka qnlahang nIkwao daka nTokwo, ma, ngalun na ngayan kesun dheran "Papuyanyocuneya".
Knkawas 1884, Ingkwo daka Tokwo slliyux smdaku mututeka huleyan hido ma dehelan ma ssiyo Sincineyataw, daha alang nii ayus daha dhelan we dgiyaq ckcekan. Knkawas 1906 dheran ririh dheran nIngkwo ka Sincineya we pkanun na Awco na pliyuxun na nAwco ka ngayan na.
Pncpuan tg1 seediq bobo dheran mntexal ka knkawas 1919, wada ngalan subi Awco ka dheran Sincineya nu Tokwo. Knkawas 1920 idas 12 ali 17, Kwoci-renmong we pahakari pqlahangun na Awco; ma pncpuan tg2 seediq bobo dheran ge wada ngalan subi Tanah Tunux texal ka Sincineya. Mhetu pncpuan tg1 de Ren-hokwo we ltudun na pkrahan Awco dungan ka nirix dheran Tokwo. Ma knkawas 1949, Awco we wada na spuun kingal Singcung-tanwe ka dheran nirix na Inkwo daka Tokwo ma, dheran kesun " Papuya-singcineya".
Bbrigan gygeya Koroka. Knuglangan na Papuya-singcineya nii ge 462840 km2, dheran na we kndalax Cutaw betaq nanwe 12 tu, tongcing 140 tu betaq 160 tu cenga na nii.
Papuya-singcineya nii we egu guyux ka guri Cutaw, mtilux riyung ma egu guyux, kika egu kkingal bbuyu paru, dheran na we ririx so ka pungan bbuyu. Anu Papuya-singcineya nii we bbuyu gyexan ka pusu na, kiya ka klegan camac ma qqhuni egu baliyun. Qqhuni na we tunugiyo qhuni mparo ma parowaso, so camac we qbheni niqan lubuy ka egu balay. Niqan kesun Ciro-nyaw ka tunun so kwoci daha.
 |
戈羅卡市東高地省 | |
|---|---|---|
 |
戈羅卡市場 |
Cng-c(政治)
smmalu patasAlang nii ge Papua New Guinea yihwe-mingcu-cu ma cincu-risen ka dheya ,qbsuran alang daha we muqeding Irisapay- arsu , ini eniq alanag ka qbsuran nii de , Cungtu ka rumide ddawi na. Mupsadun na hwari Papua New Guinea kinang male gesun yihwe, dunun na cunghu we conuri-dacng,mdudul yihwe ka tloong hiya. 110 hei tnloongan cceka na wepnsgao na kndalax 21sung daka 22 hei gbsuran alang smalu kwanso- yisi.
Cndung na Papua New Guinea nii we niqan 40 sngari, cceka na niqna beyaq cndung we Koming-lemongtang,Rnmin-cindongtang,Rehu-cuyentang,Rehutang,Pankutang, Rnmicwekwotiypiytang, Rnmi-micu-yuntongtang, Rnmi-laudongtang, Rnmi-cinputang, Papua New Guineatang ,cinyitaytang.
Dainkongse-wankong ka Papua New Guineatang.
Kana gaga muudus nnigan (生態)
smmalu patas
Duma dheran na Papuyanyocineya we, kana gaga muudus nnigan ani maanu, ma, ckceka niqan Awtariya, Nyosiran, quri hhreyan hido nIni ma, duma qpupu rcilung Taypingyang, kana qpupu alang Soroman ma Wanatu.
Kkarac(氣候)
smmalu patasKkarac nPapuyanyocineya we cutaw-ciho, tnanak na ge knkingal knkaws we mttilux kana karac na, ma mmhuriq hari. Kkarac breenux na we, spuun smepu kingal knkawas dige 24'C, bbaro dheran na we, asi ksekuy denu, misan we niqan quyux paru.
Cing-ci(經濟)
smmalu patasLmlamu bale ka cujan-cuyen nPapuyanyocineya, kana kwan-can ma ngalan smmalu dungan, so ka bbuyu, rcilung( so ka msngali bobo dheran nii ka qcurux Cincyang, dheya ka egu riyung.), ma, duma ooda nonye, nngalan na seediq daha we maha 2,084meyen(snpegan knkawas 2015 ).
Papuyanyocineya nii we, noyen ka lekuh daha bale, maha 34% noyen na Papuyanyocineya, bbrigun daha we kwan-can ma, cahwe, coco, yekan, geruq skesi, qhuni syang-cyaw, qhuni bale, ma, kana ga mmudus rcilung paru, sqita patis knkawas 2003.
Knkawas 2018 idas 11 ali 12 betaq idas 11 ali 18 ciida, meniq Morcpi-kang hiya, dheya ka kmulu tg26 ka Yataycinci-hocohweyi.
Jen-ko(人口)
smmalu patas
Knkawas 2014 ciida, snpegan hei seediq nPapuya-nyocineya(巴布亞紐幾內亞) we 6,552,730, ngalan ckceka knkawas we 22.4. Knrana na hei seediq we 1.84%, tntingan lqlaqi rabu daha we 24.89%, nhuqilan lqlaqi rabu we 6.53%. Hei seediq na alang pngerah maha 13%. nhqilan lqlaqi rabu we maha 39.67%. Sndangan kkudus knkingal seediq we 66.85 knkawas. Seediq mkela mita patis we 62.4%. Mqedil ka egu bale ini kela qmita patis ma ini kela matis.
Papuya-nyocineya nii we, tgbaro ba egu klegan gaya dheya duri ka bobo dheran. Seediq tndheran nPapuya-nyocineya maha kbekuy sngari. Seediq Papuya ka kana hari. Pusu rudan daha we, kndalax berah ciwan-nen de, tena meyah meniq dhrean Sincineya hini di. Daha ka alang theya we niqan tikuh pnugluban[1] daha. Duma ka seediq kdheran daha we Nantaw-micu, spegun di we yaani maha 4000 knkawas meyah dehuk meniq hini.
Berah na ini dehuk 40000 knkawas di we, meyah dehuk hini ka pusu rudan daha.
Niqan ka seediq mpneyah alang icil duri na, kana Congkwo, Oco, Awco, Hweriping, Porinisiya ma Mikoronisiya. Knkawas 1975 ciida di we tmburux(turi) nanaq ka Papuya, ma, niqan 40000 ka seediq pneeyah alang icil(mneyah Awtari ma Congkwo egu bale) meniq Papuya-nyocineya hiya.