Philippines
Flag of the Philippines
Flag of the Philippines- Kwoci Fey-ryu-pin (菲律賓國旗)

Philippines(菲律賓) smmalu patas

 
File:Coat of arms of the Philippines.svg-Kwohwey.(國徽)

Gaga kska Yacow ka Philippines, 13 00 N, 122 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 300,000 sq km(hangan na o Tg73) (knlbanga dxgal o 298,170 sq km, knlbangan qsiya o 1,830 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 102,624,209 hiyi. Gaga Manila ka pusu alang paru, jiyax 12 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Philippines ga wada sugan 41% ka dxgal qpahan, 25.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 33.10% na.

 
File:PHL orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Rodrigo Duterte, pnaah hngkawas2016 idas 6 jiyax 30pnrajing kmlawa klwaan.

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Philippines(菲律賓) smmalu patas

Fey-ryu-pin o gaga mniq hunac hraan hidaw Ya-cow na kingal fyun-taw klwaan. Gaga na nniqan ti-ri o gqian hidaw Tay-ping-yang, daya o niqan gsilung Ryu-sung mssipaw  dha Taywan, dha cyun-taw nii ga sdalih dha bi o niqan 99 km dhyaqan,hunac o niqan gsilung Si-ri-po-s hay ni Yin-tu-ni-si-ya mssipaw, gqian hidaw o niqan Nan-hay ni Yuey-nan mssipaw, hraan hidaw o kika Fey-ryu-pin da.

Mnniq gisu tqriqan Tay-ping-yang mrunug kjiyax mcilux klwaan, Fey-ryu-pin ga ida yahun brbul ni smliq runug ni bgihur paru kjiyax, kiya ni karac lnglingay hiya o madas knsuyang ida nkiya ni kleegan knudus babaw dxgal. Fey-ryu-pin ga niqan 7,641 taw-yu,snakan Ryu-sung-taw, Wey-sa-ya-s cyun-taw ni Min-ta-na-e-taw trtru paru cyun-taw. Ruwan klwaan o niqan hari 9,300 hiyi seejiq,gmalun ka gaga mniq klwaan isil o ya bi niqan hari 1,100 kbuhug hiyi seejiq Fey-ryu-pin, hngkawas 2015 siida, kana ka hiyi seejiq o hnrinas hpucing(mniq knglangan o tg12 hnbragan), maa hunac hraan hidaw Ya-cow hmrinas hpucing hiyi seejiq klwaan.

Babaw cyun-taw Fey-ryu-pin ga kleegan sjiqan ni unhwa dha o egu bi kleegan, sbiyaw balay na seejiq Ni-ke-ri-two ga ya bi hiya balay ka pnlealay mnniq hini,bukuy do miyah thjil ka Nan-taw min-cu do madas Ma-ray un-hwa; Sneegul bukuy mrana ka maw-yi do, klealang dha ga wada mangal un-hwa Yin-tu , un-hwa Cung-hwa ni un-hwa Yi-s-ran-cyaw uri da.

Ri-s(歷史) smmalu patas

Sbiyaw balay siida

Brah bi hmrinas maxal kbuhug siida, mniq mduuy smudal qyqaya bbtunux siida, Fey-ryu-pin ga tna niqan seejiq ka gaga mniq hiya. Ya bi brah harik ingal kbuhug, ida rdrudan Fey-ryu-pin saying ka gaga mniq Fey-ryu-pin hini saying da.  

Sslutuc Cung-kwo ni Fey-ryu-pin sbiyaw ga: Bnatas ka Cung-kwo o hngkawas 226(hngkawas Tung-wu Hwang-wu),mqpah klwaan Tung-wu pnegrang ni tmgsa muda Cu-ying, Cung-rang-qang-tay mniq babaw gsilung qmlahang, ida mnusa klwaan Fey-ryu-pin na Cen-yeyn,Tan-ran ni Tu-po1 .Balay bi o ida kndadax truma dxgal smnriyu kung-yueyn S-ci 3 siida na c-ci Cung-kwo. Tang, Sung siida, ida musa bi klealang Fey-ryu-pin qmpah maw-yi ka seejiq Han.

Su-ru Su-tan-kwo

Hngkawas 1380,empgarang kari Utux Baraw Yi-s-ran-cyaw A-ar.Ma-qa-tun ga plealay madas Yi-s-ran-cyaw mtmay Su-ru na Fey-ryu-pin.Hngkawas 1390 do manu ka pneiyah Su-mun-ta-ra na seejiq Mi-nan-cya-paw ga phiyug Su-ru Su-tan-kwo

Klwaan Fey-ryu-pin. Hngkawas 1405(hngkawas Min Yung-re),musa Si-yang ka Cng-he, miya dhuq Fey-ryu-pin cyun-taw qmita. Cng-he ga snkulan Yung-re Hwang-ti ni madas patas mgay mnniq Fey-ryu-pin na hwa-cyaw ring-s-kwan Syu-cay-raw ka cung-tu Ryu-sung,hiya ka pklawa kana ka mduuy brax quri cay, cyun, un hini , ya bi wada hari 20 hngkwasan bssyaqan.

Hngkawas 1417(Ming yung-re hngkawas 15), Su-ru wang ga madas s-cen musa Cung-kwo thmuku qmita Ming-cu, tbrih miyah siida wada meydang ska eleelug San-tung Te-cow. Ming Cng-cu ga smkagul Ri-pu Rang-cung Cng-s-ci musa teumal mhaduc qmita,bqanan saw gaya paru kwo-wang, saun smku Te-cow ka Pa-ha-c ni bqanan hangan “ Kung-ting”. Mnhdu smku ka Pa-ha-c do, Si-wang dhiya ga smwayay ni miyah klwaan dha nanaq da. Manu ka tnsapah Tung-wang o ida wana tgkingal na  laqi snaw Tu-ma-han miyah klwaan mangal tleengan,rahuq na lutuc tnsapah o saw ka Wang-fey ke-pen-ning, pa-tu-ke-su-sing, tgdha laqi snaw An-tu-ru, tgtru laqi snaw Unha-ra dnii 10 hiyi seejiq o ida mniq Te-cow qmlahang habung. Rahuq na do,manu ka patas Cung-kwo o ida mnrngaw Ma-yi, Ma-ra-rang sbiyaw dnii, ida gaga mniq klwaan Fey-ryu-pin sayang na.

c-min-ti siida

cng-cyueyn Yi-s-ran-cyaw

Hngkawas 1450 bitaq hngkawas 1520 siida, hbaraw ka seejiq A-ra-po mnusa gmarang kari klealang hunac Fey-ryu-pin, duri ni phiyug cng-cyueyn egu klwaan Su-tan; Hngkawas 1450, embbarig A-ra-po Sey-rifu.A-pu.Pa-qa-ar( Abu Bakar) ga kndadax Yin-ni Su-mun-ta-ra musa hunac Fey-ryu-pin Su-ru cyun-taw na Hwo-rwo-taw ni kggsilung pgarang kari Mu-s-rin,bukuy do tmhangan A-pu.Pa-qa-ar Su-tan ni phiyug cng-cyueyn Yi-s-ran: Gsilung Hwan-su-ru-hay Yi-s-ran Su-tan wang-kwo.

Hngkawas 1475, seejiq A-ra-po Sey-ri-fu.Qa-pen-su-wang(Kabung suwan), kndadax Ma-ray-si-ya jow-fo musa hunac Fey-ryu-pin min-ta-na-e-taw na ke-ta-pa-two-s pgarang kari utux baraw,pkla uda shiyun dha Mu-s-rin dhuq ruwan min-ta-na-e-taw ni phiyug cng-cyueyn Su-tan. Mu-s-rin dhuq hunac Fey-ryu-pin pgrang kari utux baraw, siida madas quri knkla ni gaya fa-ryu Mu-s-rin uri, duma na cyow-cng alang gaga hunac Fey-ryu-pin ga wada thnganan Su-tan uri da.

Hngkawas 1521, May-ce-run madas qnpruhan tan-seyn Si-pan-ya, smlay pnealay dha dhuq mtqiri knglangan ti-ri sbiyaw, ida wada pqilan seejiq tnealang hini uri ka May-ce-run.  

Hngkawas 1565, Su-wu-taw ga wada lkun seejia Si-pan-ya da. Hngkawas 1571 do manu ka seejia Si-pan-ya ga mluk Ryu-sung-taw ni phiyug Ma-si-ra-cng.Hngkawas 1594 do seejia Si-pan-ya ga pgarang pkla saw pusu bi alang Fey-ryu-pin cyun-taw ka Ma-si-ra-cng. Ida saw nii ka pnrjingan Si-pan-ya pkmlawa Fey-ryu-pin.

Amirika c-min siida maa  

Hngkawas 1898 manu ka Fey-ryu-pin ga pgarang pkla saw pmurux da. Kngkawas nii ga mppais ka Mey-si, jiyax 10 idas 12 do wada ini baka Amirika ka Si-pan-ya,kiya ni matas patas “ psdhgan Pa-ri”. Siida bqann 2,000 kbuhug mey-yueyn Amirika ka Si-pan-ya saan na marig sklawa Fey-ryu-pin, kiya ni prajing hiya ka kmlawa Fey-ryu-pin ka Amirika, maa c-min-ti Amirik ka Fey-ryu-pin ni ngalan Amirika seumal mniq Ya-tay cyun-s-ci-ti.  

Jiyax 7 idas 12 hngkawas 1941, musa mrmux tsbuc Cen-cu-kang Amirika ka Tanah Tunux, jiyax 8 idas 12 hngkawas 1941 musa mrmux tsbuc Fey-ryu-pin kwo-sey ka Tanah Tunux,jiyax 3 idas 1 hngkawas 1942 mluk Ma-ni-ra ni pgarang pkla saw cey-yeyn-fa ka Tanah Tunux, ksaw na cyun-s kmlawa. Hngkawas 1942-hngkawas 1945,mntg2 paru ppais knglangan siida manu ka Tanah Tunux ga mluk Fey-ryu-pin, idas 6 hngkawas 1943 do Tanah Tunux o meysa Fey-ryu-pin prahul pprngaw pgurah c-seyn hwey-yi msa, pprngaw quri c-min cng-fu na bgurah seyn-fa caw-an.  

Murux siida

Jiyax 4 idas 7 hngkawas 1946, Fey-ryu-pin kung-he-kwo(tg3 kung-he) Murux balay da, kiya ka kiya ni ida hmici nniqan cyun-s Fey-ryu-pin ka Amirika. Hngkawas 1965,Fey-ti-nan· Ma-qe-s ka mangal Cung-tung. Hngkawas 1969 Ma-qe-s ga sihan dha wada mqbling mangal Cung-tung Dungan, idas 1 ~ idas 3 siida, tgkingal bnrbul ka empeuyas patas, hngkawas 1972 do ini bkuy piya hngkwasan ka sqpah Cung-tung da,paah hiya siida do pgarang pkla cey-yeyn prajing tu-cay kmlawa da.

Hngkwas 1981 Ma-qe-s ga mnhdu cey-yeyn da, kiya ka kiya ni ida kiya tu-cay kmlawa  na. Jiyax 25 idas 12, Qe-ra-jung pgarang pkla yaku ka mnangal pnsgaaw do,Fey-ti-nan· Ma-qe-s ga wada spowxan ke-ming biyax sjiqan dni qduriq Sya-wey-yi Amirika, bitaq hngkawas 1989 mhuqil. Mtutuy ka Qe-ra-jung, ana nanaq mn egu muda cyun-s cng-peyn o, duri ni maku mkghak k acing-ci bukuy malax ka Ma-qe-s,kiya ka kiya ni qulung qduan ka sqpah niya, malax 30 idas 6 hngkawas 1992, Fey-te-ar · Wa-ar-te-s · Row-mu-s cyang-cyun ka mlutuc muda qpah Cung-tung.

Ida mnkingal bi sblayiq priyux cng-cyun ka Fey-ryu-pin, muda kmpriyux cng-tang. Idas 5 hngkawas 1998, Yey-se-fu · Ay-s-te-ra ka mangal Cung-tung. Jiyax 20 idas 1 hngkawas 2001, yasa niqan naqih hangan mnangal hbangan ka Yey-se-fu · Ay-s-te-ra,kiya ni wada laxan mndha ke-min biyax sjiqan da, fu-Cung-tung qrijil Ay-jwo-yu ka mlutuc muda qpahun da. Hngkwawa 2004, qrijil Ay-jwo-yu ka mangal Cung-tung da, hiya bi ka pklutuc da.  

Hngkawas 2006 cng-peyn ka Fey-ryu-pin, niqan 5 bnkiyan sjiqan mtutuy pqita biyax dha ni meysa qrijil Ay-jwo-yu o, manu ka Cung-tung qrijil Ay-jwo-yu o bukuy do pgarang pkla kana klwaan prajing muda tgbiyax ddaun. Jiyax 10 ids5 hngkawas 2010,laqi Qe-ra-jung Nono · Ay-qwey no ga ini na baka ka Yuey-se-fu · Ay-s-te-ra-ta, hiya ka wada mangal Cung da. Jiyax 30 idas 6, Ay-qwey no ka wada mangal Cung-tung dni 6 hngkwasan ka sqpah na Cung-tung ksun.

Hngkawas 2016 S-cang Ta-wo-s Rwo-te-ri ke · Tu-te-ti egu spgan ka nangal na kika dmgiyal pnegaaw Cung-tung, maa tgkingal pneiyah Min-ta-na-er-taw na Cung-tung. Rahuq na mririh c-yow-tang pspung na Ray-ni · Rwo-pu-rey-two o dmgiyal maa fu-Cung-tung kida.

Ti-ri(地理) smmalu patas

 
File:Satellite image of Philippines in March 2002.jpg-菲律賓衛星地圖

Fey-ryu-pin ga niqan 7,107 taw-yu, knlabang na o 30 kbuhug km2 , knbragan ssiyaw gsilung o 36,289 km, tgrima nniqan na knglangan[2][16], Fey-ryu-pin kleegan na taw ga egu cyo-ring,wana nanaq kska na Ryu-sung-taw ka niqan llabang hari breenux. Kana ka klwaan ga niqan 200 hwo-san, kska na hiya o niqan 21 ka mudus na hwo-san.Min-ta-na-er-taw na A-po hwo-san o kika muhing bi dgiyaq Fey-ryu-pin,hay-pa 2954M; Ryu-sung-taw nah wo-san Ma-jung o kika paru bi mudus hwo-san, Pey-hu o kika paru xi-bi langu klwaan, ida mrunug balay.Ssiyaw gsilung Fe-ryu-pin ga niqan 18533km, egu bi ka nkiya knmalu kang, bbuyu o hmrinas 40%, hmnru qwang-can o niqan xicin, xiyin, xike, limuk, ximung, xiluy dnii.

Ci-how (氣候 ) smmalu patas

Daya Fey-ryu-pin ga ngsilung mcilux ci-fung ci-how, hunac o n mcilux yu-rin ci-how, kana ka klwaan o idamcilux ni msmul, kngkawas o snakan tru karac, saw ka idas 3 bitaq idas 5 mcilux ni mdngu o mcilux karac(tag-init uxay uri o tag-araw),idas 6 bitaq idas 11 o mquyux karac(tag-ulan) ni idas 12 bitaq idas 2 kawas o mltu karac(tag-lamig. Idas 5 bitaq idas 10 siida hunac gqian hidaw o thnganan Habagat,idas 11 bitaq idas 4 kawas o mdngu na daya hraan hidaw ci-fung o thnganan dha Amihan. Kncilux na karac o mniq  21℃ bitaq 32℃, kiya ka kiya ni ini ktna ka karac o ida niqan ka ini ktna uri, idas 1 o kika mltu karac, idas 5 o kika mcilux bi karac.

[隱藏]菲律賓氣候平均數據
月份 1月 2月 3月 4月 5月 6月 7月 8月 9月 10月 11月 12月 全年
每日平均氣溫​℃(℉) 25.3

(77.5)

25.3

(77.5)

26.1

(79)

27.0

(80.6)

27.3

(81.1)

26.8

(80.2)

26.5

(79.7)

26.3

(79.3)

26.3

(79.3)

27.3

(81.1)

26.0

(78.8)

25.5

(77.9)

26.31

(79.33)

平均降水量​㎜(英⁠寸) 147.8

(5.819)

99.4

(3.913)

97.2

(3.827)

93.3

(3.673)

188.4

(7.417)

235.9

(9.287)

286.6

(11.283)

273.1

(10.752)

269.4

(10.606)

273.7

(10.776)

257.7

(10.146)

226.7

(8.925)

2,449.2

(96.424)

來源:World Bank Climate Change Knowledge Portal (1990–2009)

Cng-c(政治) smmalu patas

 
File:Underwater Moalboal 3.jpg-宿霧島墨寶的珊瑚礁

Ida pusu bi cng-yueyn-kwo Tung-nan-ya kwo-cya sey-hwey ka Fey-ryu-pin, ida kska empusal kingal cng-yueyn-kwo Ya-cow Tay-ping-yang cing-ci he-cwo cu-c uri; Jiyax 24 idas 10 hngkawas 1945 phiyug Reyn-he-kwo siida, ida tneumal kska uri ka Fey-ryu-pin.   

Cyun-s(軍事) smmalu patas

 
File:DF-ST-85-01374.jpg-菲律賓軍隊所用的四款戰鬥機

Ini duuy cng-pin-c ka Fey-ryu-pin, ida miying sruwa nanaq miyah heytay ka empheytay. Gaga pklug emphetay o 12 kbuhug, psramal empheytay o 13 kbuhug.Hngkawas 1999 djiyun hbangan heytay o dhuq 14 hpuniq mey-yueyn, nngalan(GDP) ga mniq kana ka klwaan o niqan 2.2%. Cyun-twey Fey-ryu-pin ga qnpruhan ru-hay-qung tru kleegan heytay.Hay-cyun Fey-ryu-pin o gaga mduuy 114 asu paru(ceyn-ting), kiya ka kiya ni snegaaw saw cikuh ciway na sdalih gsilung Syun-rwo-ting. Dhuq sayang can-ci Fey-ryu-pin ga ini kpiya, snegaaw negay klwaan isil miyax dmayaw.   

Jiyax 9 idas 8 hngkawas 2018, mnhdu tlamay smbu bnarig na Yi-se-rey Ceyn-ting djiyun na “cng-cng cang-ting fey-tan”(Spike-ER) fey-tan si-tung, ida dha djiyun hay-cyun mniq ssiyaw gsilung Fey-ryu-pin ssbu dha smeisug siqan ni djiyun saw fa-ryu.

Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) smmalu patas

Fey-ryu-pin ga niqan Ryu-sung-taw, Wey-sa-ya-s cyun-taw ni Min-ta-na-er taw tru taw nii, snakan 17 ta-cyu(kana ka pusu alang klwaan, Qe-ti-re-ra sing-cng cyu ni Meyn-ran nkiya Mu-s-rin c-c-cyu), truma na o niqan 76 sng, paru na balay alang o Ryu-sung-taw, pusu alang o Ma-ni-ra.

Qtaan ka snpgan weyyueyn hwey hiyi seejiq Fey-ryu-pin o, rabi 10 qdac 6 spngan jiyax 27 idas 7 hngkawas 2014, hiyi seejiq Fey-ryu-pin ga ida dhuq kingal hpucing da, pusu balay o rmngaw kari Nan-taw yu-si na min-cu(95.5%), saw ka seejiq Cya-ru, seejiq Yi-rwo-ke, seejiq Pang-pan-ya,seejiq Pi-sa-ya, seejiq Pi-qe=ar, seejiq Yi-pa-tan, rahuq nado niqan ka seejiq Ni-ke-ri-two, seejiq Mo-rwo, seejiq Tlu , seejiq Yin-tu, seejiq A-ra-po ni lutuc na Si-pan-ya dni.

Seejiq Tlu Fey-ryu-pin(菲律賓華人) smmalu patas

Seejiq Tlu Fey-ryu-pin, gaga mniq klealang Fey-ryu-pin. Qtaan ka spgan hiyi seejiq Fey-ryu-pin o Tlu o yabi niqan hari kbkuy kbuhug,kska na hiya o ida kndadax fu-ceyn min-nan(Cyueyn-cow, Cang-cow, Sya-men) o maxal seejiq o ida niqan mspac uxay uri o mngari, kska na o ida Cyun-cow ka hbaraw bi.  

Qtaan ka qnquran empruway seejiq nii o, gisu mniq tung-nan-ya ti-cyu na seejiq Tlu ga, hbaraw balay wada mstrung dha tnealang o, ida Tay-kwo ka hbaraw bi, tgdha o Fey-ryu-pin. Kska min-cu Fey-ryu-pin ga, niqan dara nTlu o yabi niqan 20%;Seuxal o yasa ini dha saw manu ka ttgsa Han-syuey, hbaraw na niqan dara seejiq Tlu o ungac hari ci-hwey dha smluhay ttgsa Tlu, yasa smluhay Ci-tu-cyaw,hici do mawa mseejiq Fey-ryu-pin da.kdka na 1/4 niqan dara Cung-kwo o, yasa mnangal ttgsa kari Tlu kiya ni ini dhqi priyux ka lnglungan dha.

Nasi paah ci-c ni gaya qmita o, sayang seejiq ku Tlu Cung-kwo balaymsa na, gaga mniq alang seejiq Tlu Cung-kwo, gaga mduuy gaya ni kndusan seejiq Tlu Cung-kwo sexual na, teumal qnpruhan seejiq Tlu Cung-kwo,miying laqi seejiq Tlu Cung-kwo ka sstrngan dha pusu bi bais, pniqan maa seejiq Tlu Cung-kwo na ddaan ni mquri seejiq Tlu Cung-kwo, mniq Fey-ryu-pin na o yabi niqan hari mataru kmxalan bitaq mspac kmxalan.

Gaga rmahul mniq alang paru(Metro Manila) Ma-ni ra seejiq o, yabi niqan 60% hari, gaga kghak klealang o yabi niqan hari 40% kiya. Nasi gemalun ka egu saw sdalih hniyan seejiq Tlu Cung-kwo,uxay uri o niqan cikuh gnluban dara seejiq Tlu Cung-kwo do srhagan ka dungus balay, sayang o kana ka seejiq Tlu Fey-ryu-pin o wada hmrinas hari kbkuy kbuhug.

Kari(語言) smmalu patas

Qtaan ka kleegan snakan o Fey-ryu-pin ga niqan 120 dhuq 175 ka kleegan kari ni kari tnealang. Ida snegaaw skari kari Ma-ray-Po-ri-ni-si-ya, rahuq na do ini kpiya kida,saw ka kari Ca-wa-qa-nwo o ida pniyah skari kari Rwo-man na kari Qe-ri-aw-ar. Fey-ryu-pin ga niqan dh aka kari klwaan(kari Ying-kwo ni kari Fey-ryu-pin).Dhuq hngkawas 2017, niqan 19 kleegan ka sdayaw kari klwaan(kari tnealang), skari kari Fey-ryu-pin na seejiq o ida hbaraw kiya dha ka sksri kari Ying-kwo.    

Cung-cyaw(宗教) smmalu patas

Teyn-cu-cyaw: Wana Fey-ryu-pin ni Tung-ti-un dha nii ka Teyn-cu-cyaw klwaan Ya-cow. Teyn-cu-cyaw tu ga mniq Fey-ryu-pin o ida niqan 83% ka hiyi seejiq; Paah Si-pan-ya miyah pgarang kari utux baraw rima kbkuy hngkwasan do,ida paru bi bnrbulan na cng-c ni se-hwey na Fey-ryu-pin .hngkawas 1986 Fey-ti-nan·Ma-qe-s ni hngkawas 2001 Yuey-se-fu·Ay-s-te-ra -ta ga wada laxan, Teyn-cu-cyaw ida paru bi tntuyan na.

Kana ka llealang kneinu o ida niqan prparu ni ttciway pnrhulan ni bbrigan qyqaya Teyn-cu cyaw. Fey-ryu-pin niqan spac mPa-rwo- qtaan pnrhulan,wada psaan hangan hncian un-hwa babaw dxgal, gaga mniq Ma-ni-ra, Sng- ma-ri-ya, Pa-wa-yi ni Mi-ya-kaw. Fey-ryu-pin ga ida gaga mduuy tgbaraw bi Sng-tan-ci knglangan, paah jiyax 16 idas 12 prajing.   

Ci-tu bgurah cyaw : Niqan 9 % ka e mpsnhiyi, dhiya ka mrana bi hiyi seejiq Fey-ryu-pin na cung-cyaw.

Yi-s-ran cyaw : Niqan 5 % ka e mpsnhiyi, mrahul hunac Min-ta-na-er taw.

Haruq na do, kska seejiq Tlu Cung-kwo o ida niqan cikuh ka snhiyi Taw-cyaw, Fo-cyaw; Tnealang sjiqan o snhiyi nanaq nkiya cung-cyaw.

Un-hwa(文化) smmalu patas

Klwaan Fey-ryu-pin ga mniq babaw Ri-s o ida ungac bi tneanak ni mtna na “Fey-ryu-pin un-hwa”. Pusu bi o ida niqan “ 7000 Ttaw” ka Fey-ryu-pin, niqan egu bi kleegan ka kari,uxay ka tduwa ppriyux ni pprngaw ka dhiya, rana un-hwa ni tnteanaq dha o ida ciway balay; sayang ida niqan 80 sngari kleegan ka kari gaga dha djiyun ruwan klwaan.Kndadax sbiyaw balay han o ida hbaraw miyah thjil Fey-ryu-pin, egu kleegan na un-hwa na hraan hidaw ni gqian hidaw ga ida mssli hini kana, saw ka Ma-ray-si-ya, Yin-tu-ni-si-ya, Si-pan-ya, He-ran, Cung-kwo, Mo-si-ke ni  Mey-kwo.  

 
File:Makati skyline j 0 n.jpg-菲律賓的金融中心馬卡蒂

Cing-ci(經濟 ) smmalu patas

Fey-ryu-pin ga bukuy dha pnpais na kngkawas 1950 bitaq kngkawas 1970 siida, msupu Tanah Tunux ni Sin-cya-po mtna saw msblayiq egu hbangan mniq Ya-cow. Hngkawas 2006, manu ka Fey-ryu-pin ga qntaan ying-hang knglangan saw biyax marig dha o mniq tg36 paru cing-ci-ti msa. Sayang do knparu na cing-cin ga mniq tg39 knglangan, hngkawas 2015 siida kana ka nngalan ruwan klwaan(nhwey-ryu kklwaan) o 2,924.51 hpucing mey-yueyn,ida gaga mniq ruwan sin-sing kung-yey I sin-sing s-cang na knglangan.<meysa pneiyah> pusa alang Ma-ni-ra o mniq tg24 paru bi biyax marig na alang paru. Fa-ting hwo-pi Fey-ryu-pin o Fey-ryu-pin pi-swo(₱ or PHP).

 
File:NAIA from the Air.JPG-尼諾伊·艾奎諾國際機場

Cyaw-tung1(交通) smmalu patas

Pusu bi ppanan ni meapa Fey-ryu-pin ga ida uxay ka malu. Dnii ga ada ka snegaaw ddgiyaq ni mghak kska gsilung ka dxgal Fey-ryu-pin, duni ni mnduuy biyax na cng-fu Fey-ryu-pin ga ini tuku ka snalu dha pnhiyug dha pusu bi meapa ni ppanan.

Hngkawas 2013, manu ka snalu pusu bi Fey-ryu-pin ga mtna saw 3% balay GDP, ida cikuh balay ini saw dkiyig klwaan egu hari kiya. Kana ka elug Fey-ryu-pin ga niqan 213,151km, ida wana 25.56% elug ka sqpahan dxgal pkray.  

Cng-fu na Ay-qwey-now san-s ga ida mnrngaw egu klgan ssaun priyux smalu pusu ssan ni si-tung meapa klwaan. Siida pusu alang ni cng- cen Fey-ryu-pin o ga mduuy bi Pa-s, rulu ci-pu,  ni tru dduruy ci-tung rulu. Hngkawas 2007,Fey-ryu-pin ga niqan 553 kbuhug ka ci-tung rulu wada mnhdu matas hangan da, kana ka hngkwasan o mrana 4.55%.   

Ruwan klwaan o niqan Fey-ying hang-qung(truma kung-s Fey-ying hang-qung kung-s), Ya-hang-fey-rung hang-qung ni su-syang hang-qung(nTung-ya hang-qung)

Dnuuy seejiq Tlu Cung-kwo(華人產) smmalu patas

Mniq Fey-ryu-pin na seejiq Tlu Cung-kwo, mniq saw knrana cing-ci ga kbkuy hngkwasan nii, ida dhiya ka mndudul brah. Saw ka blbil klwaan isil ci-su,c-pen ni qyqaya ssalu, gnburah plealay na mqpah dxgal ni smalu baga kung-yey. Hngkawas nii kkrana Taywan, Syang-kang ni Tung-nan-ya smmalu qqpahun hwa-sang,duri ni snli egu hbangan miyah tow-c Fey-ryu-pin, dmayaw Fey-ryu-pin pkala daya nangal, ssikul dha mquri s-cang kklwaan, mnkingal plealay dmudul cing-ci Fey-ryu-pin duri.  

Manu ka tnealang pruway embbarig Tlu Cung-kwo ci-yey o, ida tduwa sneegul knglanang, qmraq elug cing-ci, krana qqpahun smalu qyqaya, bbarig sapah ni dxgal,qqpahun mduuy hbangan ni spowda cng-cyueyn s-cang, marig ci-yey, spuan ka paru qpruhan, krnaan ka biyax ni sbgay dh acing-ci Fey-ryu-pin.Qtaan ka ca-c Syang-kang(c-pen-cya) idas 9 hngkawas 1992 o msa “trawah sang-s na ku-pyaw Fey-ryu-pin ga ida niqan 45 ka kung-sang qung-ku kung-s,kska na o ida niqan 20 ka embbarig Tlu Cung-kwo.

Rahuq na do, embbarig Tlu Cung-kwo ga ana nanaq ini powda qnpruhan qung-ku kung-s o , ida egu ka muda cung-he-sing tow-c,gnluban ci-yey ga ida llabang bi ka gaga ruwan hini. Qtaan kasnpgan dha kana ka Fey-ryu-pin o kska na 500 tgparu bi kung-s o, embbarig Tlu Cung-kwo ga ida niqan 1/3,kiya ni mniq sa tminun ni snluan lukus, rruan rakaw, xiluy nkang, 5 xicin, smalu sato, su-cyaw, snau qqhuni, qyqaya salu sapah, klgan qyqaya ni hbangan xicin dnii knsuyang qqpahun.Knxalan sayang o ida seejiq Tlu Cung-kwo S-c-cng ka pusu bi niqan hbangan Fey-ryu-pin, hngkawas 2013 ida tg6 mniq niqan balay hbangan  mniq Amirika Fu-pu-s nseejiq Tlu Cung-kwohbangan na ga, ida niqan 132 hpucing mey-yueyn(meysa pnyahan).

Yu-yey(漁業 ) smmalu patas

 Yu-yey o ida pusu bi ngalan hbangan Fey-ryu-pin. Hngkawas 2013, manu ka yu-yey Fey-ryu-pin ga nangal dha hbangan o mniq nungyey o 16.27%. Fey-ryu-pin ni Taywan o ada ka

snruway dha cing-ci hay-yu ni quri mttapa, kiya ni mneegu bi mtjiyal da. Hngkawas 2013, manu ka mqlahang ssiyaw gsilung na qnpruhan o mnslug smipaq empqsurux Taywan.

Gaga klwaan anu ka isil nseejiq Fey-ryu-pin (海外菲律賓人 ) smmalu patas

Yasa gisu naqih bi ka cing-ci lnglingay Fey-ryu-pin, krinah balay mangal hbangan, dqrijil Fey-ryu-pin hbaraw balay ka wada mkeisil klealang miying qpahun, dhiya ga dmayaw mqpah ruwan sapah ka pusu balay  qpahun dha,tgdha o kika mqpah tuhuy snaw. Kiya ni asi dha thngani “mkuli klwaan”, duma na sjiqan o ini qqaras ni musa pqita biyax mkksa leelug, maku ini pyahi klwaan Fey-ryu-pin ka dsaw bnatas patas na empbatas na Syang-kang Taw-cey uri da.Qmnpah ssiyaw mahan sinew na wauwa klwaan Fey-ryu-pin o, sneegul malax heytay na Amirika wada snaw klwaan isil o ida wada hbaraw hari.

Se-hwey(社會) smmalu patas

C-an na Fey-ryu-pin ga, ida uxay malu bsiyaq da, mniq Ma-ni-ra o ini dha saw manu ka qmraq seejiq uda nii, kiya ni ini bi krana ka ryu-yow yey dha.Rahuq na o yasa mangal hbangan cng-fu ni naqih bi, sruhaw bi ka klawa dha puniq ni kleegan yayu, meumal ka ungac qpqhun ni mqrinic dnii ida mabang bi klealang, ida egu bi ka qmraq seejiq sblayiq kndusan, kiya ni asi dha thngani “mpruway qmraq alang” ka Fey-ryu-pin da.  

Pnyahan pnatas(參考資料) smmalu patas