Flag of Qatar
Flag of Qatar-Kwoci Gata (卡達國旗)

Qatar (卡達) smmalu patas

 
File:Emblem of Qatar.svg-Kwohwey.(國徽)

Gaga kska Yacow ka Qatar, 25 30 N, 51 15 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 11,586 sq km (hangan na o Tg166) (knlbanga dxgal o 11,586 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 2,258,283 hiyi. Gaga Doha ka pusu alang paru, jiyax 18 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Qatar ga wada sugan 5.60% ka dxgal qpahan, 0% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 94.40% na.

 
File:QAT orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Tamim bin Hamad Al Thani, pnaah hngkawas 2013 idas 6 jiyax 25 pnrajing kmlawa klwaan.

Gata (卡達) smmalu patas

Gata kuo, thnganan Gata (ingyu: State of Qatar) (kari Arapo: قطر‎; phngak kari Arapo: [ˈqɑtˤɑr], phngak kari alang Arapo: [ɡitˤar]), kika nniq Siya Cyuncucuanckuo, nalang Arapo syunnibay, nniq siyaw alang pantaw ka dxgal Alapo pantaw uri, Boswan ka tqiri kkana dxgal alang hini, wana hunac cyanyu ni Sautiarapo ka plutuc, kika hayuan Arapo kuocya hcuoueyyueynhuey jnyueyn,

Gaga thngayan bi syo ni deynjanji ka Gta, skuan kana ka deynjanji o tgtru hangan kana knlangan uri. nniq tgspac ka ruwan klwaan snjancongc seejiq. Nniq baraw bi jnleyfacancsu Gata, kika paru bi ka nniq klwaan Arapo. pusu biyax Arapo scey ka Gata, nniq Arapocjuen siida dmayaw banluanduandi duma, spuda jayu ni jyueynjyosing meydi pantaw teynsday ka pdayaw[20][21][22]. niqan nanaq ka ncongtnjyangkuo ka Gata uri sa[23][24]. Nniq hngkawas 2022 puda pspun sceypey cujyo ka Gata, kika plalay puda klwaan Alapo ka pstalan nii[25].

Yueyn (詞源) smmalu patas

Congyueyn “Gata” o ngalan hangan kndadax Qatara. Kiya ni yabi qndadax Qatara. ka Qatar. Sayan o duma snhi kndadax laxan Gata ka  alang “Cupala” Qatara sayan (الزبارة‎), kika nniq suxan o ida malu bi ka cingcimawi kanggo dha.

Ris (歷史) smmalu patas

Pusu pnpatas: endaan Gata smmalu patas

Eniq babaw Gata pantaw, nniq alang hini ka seejiq o ida pnuda egu knkawas uuda, binaw kkana jiyax brah, wana duma yomumingcu ka tnais nniq hini. kska, alang Hrifa ni Saut nniqan dha ka kana Arapo pantaw (bukuy do wda kghak saw Paring ni bukung Sautiarapo ), kika nniq yeynhayanseyn, muda pngahi ni cncuyanc. Alang dnni o yasa ppluk tbgaan muri kika knttu ini tmalu, kika mnsuwi mseupu ni mnsuwi kgayaw hini dhiya, kida ida ini phiyu qqhlangun.

Jiyax 3 idas 4 hngkawas 2007, Gataaymirhamat smkagun Hamat. Cyapir. Alsani ka neyksosyan[34]. Ids 6 hngkawas,Atci, Sutialapo, Alapo reyh takongkuo, Parin, Ripiya dalang nii ka mstoq piyin dha Gata, yasa qpruhan bi ka Gata[35].

Tiri (地理) smmalu patas

Nniq ska Alapowan hayan ka Gata, kika kndadax Sautialapo mquri kingal daya pangtaw, niqan knpiya ka ssiyaw dxgal babaw gsilung. kndadax hunac dhuq daya kana knbragan o 160 kongri, kndadax hraan hidaw mquri gqiyan hidaw llaban o 80 kongri, kana ruwan cutaw spgun kana dxgal 11532.5 bingfang kongri. Nniq gqiyan hidaw hunac plutuc ka Sautialapo ni Alapo reynh takongkuo, duma sanmeynringhay, nniq daya gqiyan mssipaw brah ka dha Pring, ini dhuq 30 kongri ka knhdyaqan dha.

Llingay (環境) smmalu patas

Jiyax 11 idas 6 hngkawas 1992 pnpatas snutuoyansingkongyuey ka Gata, jiyax 21 idas 8 hngkawas1996 kika mnduwa bi jnyueyn da[36], sngun bukuy muda snutuoyansing singtongcihua[37]. Nniq Gata o snjiyan 142 klgan kana ka Gata, uxay uri o pnaah yahan qmita huangcingpu, yabi niqan qleyban cujyun sa.

Karac (氣候) smmalu patas

Jetay samosing ka karac Gata, mtalux ka rbagan, paru bi kncilux ka karac o tduwa dhuq baraw 50 tu, mltu mddngu ka misan, ciban ltu karac nniq saw siyaw ses 7 tu; mddngu ni ini hari quyux ka kingal knkawas, qnyuxan quyux o wana 125 hawmi. Karac nii o wada ini sblaiq ka kana ngngalan, kmlawa, uuda gaya, saw ka puuda hngkawas 2022 kuocicu congsceypey siida, ida puuda ka pstalan jiyax o wada psaan dhuq bukuy idas 11.


Singcng cyuhwa (行政區劃) smmalu patas

 
File:Qatar, administrative divisions - Nmbrs - colored.svg-Kndadax hngkawas 2004, Gata o sugan empitu paru alang ( kari Alapo : baladiyah )自2004年起的卡達行政區劃

Pusu qtaan : gneayus mklawa Gata

Kndadax hngkawas 2004 ka gneayus mklawa Gata

1.    Peypucyu

2.    Hawr

3.    Umusilal

4.    Cayjan

5.    Layyan

6.    Tuha

7.    沃克拉Uokla

Yasa asi ka spuun kana, paru alang o kika sgan 98 alang ( dhuq  hngkawas 2010 ) [44], sbliqan sugan saw syan (block)[45]

編號    市 名    面積

(km²)   

人口普查

2004.3.17   

人口普查

2010.4.20   

01    Ad Dawhah    188.7 402,459 796,947   
04    Al Khawr    1,624.2    33,706 193,983   
06     Ar Rayyan     5,864.6  227,229    455,623   
08     Madinat ach Shamal    902.1    4,915    7,975   
09    Umm Salal    309.7    25,413    60,509   
10    Al Wakrah    2,471.1 44,115    141,222   
13 Al Daayen    160.7 6,192    43,176   
Qatar    11,521    744,029    1,699,435


Cngc (政治) smmalu patas

Jyocankuo cyuncucuanc ka Gata.[1] Gataaymir ka paru bi sring kuocya ni ucwanputuey, kndadax krmxan tnsapah Alsani, kika htran ka uuda cntan. Kiya ni, ini angan kari kuoci fayueyn ka Gata.

Gaya (法律) smmalu patas

Pnaah seynfa Gata, Israngcyawfa o pusu bi fayueyn Gata rifa, binaw nniq fasseyn siida, Gata sfadisi ga krmaxan Olufasi ni Israngcyawfa, mntna duma klwaan Arapo ssu hari kiya. Israngcyaw o au muda saw cyadingfa, cijnfa ni duma singfa (kana msapac, pgeeluk ni smipak) duma saw nii ka ska hiya, Israngcyaw cyading fading ga biyax kkari qrijil o ini dhuq mdka snaw. Hngkawas 2006 peyjuan cyading o tduwa mangan hbaraw qrijil ka snaw.

Waycyaw (外交) smmalu patas

 
File:Embassy of Qatar, Washington, D.C..jpg-Nniq Gata taskuan Huasntuen KluenPiya djyu   (位於華盛頓哥倫比亞特區的卡達大使館)

Plalay phiyu kingal jnyueyn ni Haywan Alapo kuocya hcuoueyyuenhuey ka Syosujukuocuc ka Gata (OPEC), jnyueyn Alaporeynmong uri, ana ka cyuncucuanc kuocya binaw saw uuda psaping o ida dyagun bi Amrika. Jiyax 3 idas 12 hngkawas 2018 rmngaw malax syosujukuocuc (OPEC), jiyax 1 idas 1 hngkawas 2019 do mnduwa bi paalax da.

Jiyax 5 idas 6 hngakawas 2017 dhuq jiyax 7, Sautialapo, Paring, Ayci, Areyn, Yeymn yating cnfu (gisu srwaun kuoci), hraan Ripiya cnfu (ini srwai kuoci), Martifu, Kmo ni Mawriganiya brah ni bukuy Gata o dmayaw gongpucuicuc (Musring syongtihuey, Yeymnjingneyn yuntongcuc dnii) ka prajing, rmngaw palax Gata.

Uuda psapint (軍事) smmalu patas

 
File:Dassault Mirage 2000-5 participating in Odyssey Dawn (cropped).jpg-Muda skaya babaw karac ripiya ka huaning 2000 cantoci(飛越利比亞的卡達幻影2000戰鬥機)

Pusu pnatas

Kndadax brah hngkawas 2012, saw luhaygongsancyun Gata o wada niqan 12,000 seejiq, luhay gongcyun oa snakan ka 8,500, 1,800, ni 1,500 seejiq. Nniq hngkawas 2010, cnkata ngngalan klwaan uuda psaping Gata kana o wada niqan 1.5%. Gata o nniq hngkawas 2015 tg16 tauji ka ngngalan nganguc Gta, hngkawas 2016 kika tg11 kiya. Gata dcongputuey kndadax Fakuo ni duma sifankuocya muda pstalan, yasa niqan nanaq ka nuda daha nanaq, mnsa mnsupu hngkawas 2011 Tiripori ccan ka dhiya, mnsa mseupu Sauti ka mduu kangyu Yeymnsingtong ka Gata uri, mspais Syeybay Husayucuancuc, hbaraw bi ka wada paqan seejiq Yeymn, wada sliqan kapnhyugan uri, niqan ka spohan sapah gisu saan snbu puniq Sautialapo uri.

Jnko (人口) smmalu patas

Pusu pntasan 

 
File:Doha banner.jpg-Tuha deynciseyn(杜哈天際線)
人口   


年份 人口 ±%
1904    27,000 —

1970   111,133 +311.6%

1986  369,079 +232.1%

1997   522,023 +41.4%

2004  744,029   +42.5%

2010   1,699,435 +128.4%

2013   1,903,447 +12.0%

2016 2,545,000   +33.7%

來源: Qatar Statistics

Autjority (1904-2004);2010

Census;2013 eat.2016

Yasa sntama bi wayci lawtongri ka Gata, kika paru bi lglu ka knegu ssjiqan, nniq hngkawas 2017 brah, saw wada niqan ssjiqan Gata o 260kbuhug seejiq, ksak o kika 313,000 ka kongmingGata (12%), nngari ka 230 kbuhug seejiq cyawming, pusu bi snpuan ssjiqan Gata ka uxay tnseejiq Alapo; ciban paru bi sejyun ka seejiq Ingtu, saw niqan 65 kbuhug seejiq, bujuy ka seejiq Nipor 35 kbuhug, sejiq Feyryuping 26 kbuhug, sejiq Ayci 20 kbuhug, sejiq Srilangga 14.5 ni seejiq Pacisdang 12.5 kbuhug.

Pnaah hngkawas 2010 musa qmita ssjiqan, ssjiqan Gata ka 1,699,435. snpgan kana ka Gata o nniq idas kingal hngkawas 2013 wada saw 1,903,447 ka ssjiqan klwaan, nniq hngkawas 2000mrana 3pey ka ssjiqan, kndadax hngkawas 2001 60 kbuhug seejiq, dhuq hngkawas 2011 wda niqan saw 180 kbuhug seejiq yasa snaw ka pqpahun, kika ini dungus ka qrijil, ssjiqan qrijil o wana niqan 4fnci.

Pnrhulan (宗教) smmalu patas

 
File:Alwakhra Masjid.jpg-Nniq jingcns Gata.(位於卡達的清真寺 )

Pusu pntasan: pnrhulan Gata

  • 卡達宗教 (2010年) pnrhulan Gata (hngkawas 2010)
  • 伊斯蘭教 (68.2%) Israngcyaw (68.2%)
  • 基督宗教(15.6%) citucongcyaw (15.6%)
  • 印度教 (11.3%) pnrhulan Ingtu (11.3%)
  • 佛教 (3.1%) focyaw (3.1%)
  • 其他 (0.7%) duma (0.7%)
  • 無信仰 (0.9%) uka slhayan (0.9%)

Pusu bi shlayan pnrhulan ni kuocyaw Gata ka Islangcyaw, binaw ida niqan nanaq ka shlayan dha pnrhulan, hbaraw ka Gata kongming shlayan dha o kika Wahapibay, Salafey yuntong, saw niqan 20% Muaring ne Syeybay, Musring baypey o ciway hari kiya. Qtaan ka saw nii o, wada niqan 67.7% ka Musring, wada niqan 13.8% ka citidu, wada niqan 13.8 ka Ingtucyaw, wada niqan 3.1% ka focyaw, duma shlayan ni uka shlayan o wada niqan 1.6% pnaah Gata seynfa, pusu bi fayueyn Gata rifa ka Islangcyaw face.

Kari (語言) smmalu patas

Kuangfang Gata ka kari Alapo, skari alang hini ka kari Gataalapo, sngngh kkari Gata ga kika naqih birac ka dmuy, Inguy o tkdha jjiyung dha kkari kiya kiya ka tduwa skari dha, saw ruwan bbrigan, puda ka Gata, ida ini krimax kkari Alapo ka kari Ingyu , Ingyu ni Gata knparu bi snkagun ssjiqan musa blaiq prngaw, gaga skari nganguc duma uri, kana Peyluc, kari Ingti, kari Malayalamu, kari Urtu, kari Bsdu, kari Dangmir, kari Dayluku, kari Nipor, kari Sncyaluo, kari Mongcyala, kari acyalu ni kari Ingni, kika pegu ka gaya Gata.

Cingci (經濟) smmalu patas

 
File:Doha City, UNCTAD XIII (7115124733).jpg-Brigan alang Tuha(杜哈商業區)
 
File:Qatar Export Treemap.png-Ngngalan nganguc leypeypiridu ata(2011年) (hngkawas 2011)/卡達出口產品類別比例圖 (2011年)

Pusu pnpatas   

Nniq brah snjiyan syo siida, pusu ngngalan Gata ka yuyey ni cncu, pnaah awdumantikuo kmlawa alang nniq hngkawas 1892 pnatas patas, ngngalan Gata ka tnnabu cncu o 2,450,000 cilan(kran). nniq hngkawas 1920 – hngkawas 30, miyah bnbari knlangan ka tmabu cncu seejiq Tanahtunux do, asi tay uka pspngan ka cncu yangcyeu Gata, mkrusi bi ka nniqan. Binaw bukuy do, hngkawas 1940 snjiyan tuhangyodeyn, sngun bukuy sdalan syojuryan, gaga priyux kana ka ngngalan klwaan. sayan, ida niqan malu bi kndusan ka klwaan hini, egu bi ka jiyagan dha sejiqan klwaan, saw musa sapah spohan o ini buway pila. yasa uka ka suotsuey, kika kana knlangan murux nanaq ka klwaan o klwaan Gata ka ciway bi suotsuey dha uri, kingal o Paring uri. nniq idas 6 hngkawas 2013 ungac qpahun ka Gata o 0.1% . Pnaah gaya  Gata kongs, jiyey klwaan ga asi ka kndadax Gata kuoming jku babaw 51%.

 
File:QTR A7-APA A380!137 EDHI 16-04-14.jpg-Gata hanggong gongcongpas A380, hanggong Gata ka paru bi hnggong kongs uri, hmrinas 150 ka hngteyn, kika Tuha ka ppanan suniyo.(卡達航空空中巴士A380,卡達航空為世界最大航空公司之一,航點超過150個,以杜哈為營運樞紐)

Gata doccyu o nniq hngkawas 2005 pnhiyu cujyueynjayfucicing, sprun dha bi qmita ka brigan nganguc, mntna saw ngngalan mgxal hpucing pila amrika syo ni deynjanji, asi dayaw Amrika ka mklawa Gata,, Owcow ni alang Yaday. Gata gongku o kika kuocidoc ciko Gata doccyu, dhuq hngkawas 2013, jiyan dha cjan o hmrinas 1,000 hpucing pila Amrika, kndadax hngkawas 2009 prajing, Gata gongku knkawas o nanhan dha klwaan nanaq ka 300 dhuq 400 hpucing pila Amrika docccing, nniq hngkawas 2014, hbaraw bi knlangan ka jiyagan dha jiyey uri da, saw Fanluendeynuo, Simnckongs, juendeynpayxuo, Haluotpayxuokongs, sueybeyntasya, Paglayinghan, Luentuensislucijan, Parisnjarman cujyocyulpu, tacongciduan, Hlang huancyakubay, Meykuoinghan, Tfuni kongs, Congkuo nongyeyinghan, snpawri, heymeysoci ni Pasisandant inghan.

Gaya (文化) smmalu patas

Pusu pntasan: gaya Gata

Gaya Gata duma ga mntna klwaan hraan hidaw Alapo, yasa gaya Islangcyaw. Knkawas jiyax 18 idas 12 ka Gata kuojingcey, spruun dha bi ka lnglungan klwaan, krwayan dha ka Gasaymu. Pn. Mhanmot. Alsani pnlutuc, bukuy do msupu ka na ka seejiq. Hamat. Pn. Abutulajic. Gawari kndadax jiyax 1 idas 7 hngkawas 2008 prajing plutuc gaya Gata, isupucan.

Harifa kuocitiyujan ga pusu ssaan tsli Gata kuocya cujyotuey, Yacow yuntonghuey uri, Yacow cujyosay ni sceypey cujyosay ga puuda hini jana.

Diyu (體育) smmalu patas

Mntna klwaan congtong duma uri, cujyo ga ida quxun bi ddaun Gata, kika pangjyo da. Jiyax 2 idas 12 hngkawas 2010 nniq Jueyssuri ppatas hngkawas 2022 sceypey cujyoday wada tduwa, kiyaka kndadax sbiyaw ka congtong kuocya o ida paru bi uuda nii  hngkawas 2006 pusu paru alang Gata Tuha o ida mnda saw yayunhuey, hngkawas 2011 kika tongtaw ka mnda hngkawas 2011 Yacowpey cujyoday ni hngkawas 2011 Fanalapo yuntonghuey uri. WTA syunhueysay congcyueysay hngkawas 2008 dhuq hngkawas 2010 nniq pusu paru alang Tuha Harifa kuociwanjyocongsing muuda kana. Hngkawas 2022 sceypey o nniq Gata ka muuda.

 
File:Khalifa International Stadium interior night 2009 Emir Cup.jpg-(哈里發國際體育場是卡達國家足球隊的主場,且亞洲運動會、亞洲盃足球賽及世界盃足球賽都在此舉行)

Ttgsa (教育) smmalu patas

Nii knkawas, sprung bi kmlawa Gata ka ttgsa. kntaxa laqi o tduwa ini buway pila ka kndadax pyasan prajing dhuq pyasan tgparu. Hngkawas 2012, snaw Gata, qrijil yuenmangri o snakan ka 3.1%, 4.2%, kika ciway bi klwaan Alapo. nniq pnhyugan hngkawas 1973 ka Gata ga ida bsiyaq bi ka endaan dha, ida paru bi ka quri pyasan paru dha. Yasa jiyagan Gata cicinghuey siida, hbaraw bi ka pyasan Amrika pnhiyu fnccikow ttgsa alang Gata, niqan ka saan ppuyas kuxu nanaq matas. Paru pyasan dnii ga kana pyasan paru Ganeycimeylong, pyasan paru Jyawccn, pyasan paru Tcownongkong, pyasan paru Weyciniya reynpan, pyasan paru Gannayr dnii. Hngkawas 2004, Gata o nniq cyawyucn pnhiyu Gata gsyueycisukongyueyn iyux pniqan saw pyasan paru ni kongyey o tduwa pprngaw.

Pnyahan pnatas (參考資料) smmalu patas