Flag of Syria
Flag of Syria-Kwoci Siriya(敘利亞國旗)

Syria(敘利亞) smmalu patas

 
File:Coat of arms of Syria.svg-Kwohwey.(國徽)

Gaga kska Yacow ka Syria, 35 00 N, 38 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 185,180 sq km(hangan na o Tg89) (knlbanga dxgal o 183,630 sq km, knlbangan qsiya o 1,550 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 17,185,170 hiyi. Gaga Damascus ka pusu alang paru, jiyax 17 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Syria ga wada sugan 75.80% ka dxgal qpahan, 2.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 21.50% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Bashar al-Assad, pnaah hngkawas2000 idas 7 jiyax 17pnrajing kmlawa klwaan.

 
File:Syria (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Siriya (敘利亞) smmalu patas

Weki payko, patko censu nkiya naq.

ali 1, Siriya Arapo konghokwo(kari Arapo: الجمهوريّة العربيّة السّوريّة,patis Roma: al-Jumhūrīyah al-ʻArabīyah as-Sūrīyah), Siriya kesun daha klaali(kari Arapo: سوري,patis Roma: Sūriyā), ga meniq quri Siya, hhreyan hido Ticong-hay, alang quri Congtong Arapo, tunux alang na we Tamasuko. Daya nan a we ga msuayus Tuarci, quri hhreyan hido we ga mtaayus Irako, hunac na we msayus daka Yetan, quri tghunac ggqiyan hido we, mtaayus Ripanun daka Isore, quri ggqiyan hido we Ticong-hay. knkawas 1946 idas 4 ali 7, ngalan alang turi nRenhokwo ma, kana laalang suce nii, congtong na saya we, Sapaar‧Asayto. Ado ini alix mccebu alang daha naq, wada mtgarang eguw cung-cen ma, rahur niqan halung, ga biqan ngayan kwoci we, Siriya cunghu, Fantwe-pay nSiriya ma, pe-Siriya mingcu renpang dnii.

 
File:Syrian Civil War map.svg
Rmabang tuura qtaun patis dheran na we, qita paris pncbuwan naq na Siriya.

Pncbuwan alang daha naq saya: tanah we Siriya cunghu, myeas we pe-Siriya mingcu renpang(beyax mingcu na Siriya), mbbhege we Isuran-cyaw, bhege we Samu cefan-cucu, msama we Fantwe-pay Siriya,

目前內戰局勢: 紅色:敘利亞政府,黃色:北敘利亞民主聯邦(敘利亞民主力量),灰色:伊斯蘭國,白色:沙姆解放組織,綠色:敘利亞反對派

更詳細的地圖見敘利亞內戰詳細地圖。

Pnyahan kari daha(語源) smmalu patas

Pusu kari kesun Sriya(kari Arapo:سوريا‎,patis Roma:Sūriyā) nii we, pneeyah kong-ye 8 suci ka kari Annatoriya kari Ruwe ka Sura/i,daka kari ncbeyo ka Sira Σύριοι, Sýrioi, uxe deΣύροι, Sýroi,daka kari nii we, nkndalax Aššūrāyu(Assyria,Yasu). Ani si, kndalax Sayryoku ti-kwo(kndalax 323 betaq 150 BC) ciida, ptyuwan daha dheran quri Rihwanto duri. peeyah ciida de, ini ptnaki nSira ka seediq Yasu ga meniq Mesoputamiya ma, seediq ga meniq Rihwanto Yaran-jen, asi na gxali qmita mesa seediq Siriya.

Ri-s(歷史) smmalu patas

Dungus spatis: risu na Siriya. smmalu patas

Siriya nii we, kingal pusu pnyahan ku-raw wun-ming suce nii duri, ngngalan Roma tikwo han we, mnoda Fecini, Sitay, Mitanni-wangkwo, Yasu, ku-Papirung, ku-Ayci, Posu-tikwo, Macitun-tikwo ma, bobo na ka Sayryo-kutikwo dtikwo nii ciida.

Knkawas 2015 idas 5, Isuran-kwo-cucu we, spooda na mccebu naq Siriya siida, ddulun na mosa gmeeluk mangal ka dheran nSiriya, saya de uka beyax daha meniq Siriya ka Isuran-kwo di, ani si ga naq pkkulu qqlhangan daha ka ttunux supi alang daha ani betaq saya dungan. Wada ddulun mangal supi Siriya, seediq niqan halung kmciyuk cugnhu ma, seediq Kuarto ka dheran gnlekan Isuran-kwo di. Ga naq ini alix mccebu ka seediq naq Siriya ma, mccebu daka Isuran-kwo duri, asi lux 20 wan sngali ka seediq wada mhuqil, maha naq 800 wan ka seediq ga mdooda uka niqun, hmrinas 500 wan ka seediq ga mgnan-ming wada qduri kwo-way, nii ka nan-ming-caw tgparu ba bobo tg2 suce-tacan.

Sing-cung hwa-ci(行政區劃) smmalu patas

Dungus spatis: singcung cihwa nSiriya. smmalu patas

Ga ptyusan 14 yici-singcung-ci kana alang Siriya, kika 13 sung(Muhafazat) ma, Tamasuko;

1.     德拉,1967年阿以戰爭後部分地區以色列占領 Tora, knkawas 1967, bobo mnccebu ka Arapo daka Isore de, wada ngalan Isore ka dumu dheran daha.

2.     代爾祖爾 Tayarcuar

3.     大馬士革 Tamasuko

4.     阿勒坡 Aropo

5.     哈馬 Hama

6.     哈塞克 Hasayko

7.     霍姆斯,1961年分阿勒坡省置 sungcu nHomusu knkawas 1961

8.     伊德利卜 Itoripu

9.     拉塔基亞 Rataciya

10. 庫奈特拉,1967年分大馬士革省置,1967年阿以戰爭後以色列占領部分地區Kunattora, sungcu nTamasuko knkawas 1967, 1967, bobo mnccebu ka Arapo daka Isore de, wada ngalan Isore ka dumu dheran daha.

11. 拉卡 Raka

12. 蘇韋達 Suweta

13. 塔爾圖斯,1972年分拉塔基亞省置 Taartusu, sungcu nTaartusu knkawas 1972.

14. 大馬士革市 Tamasuko-su

Alang daha pngerah(主要城市) smmalu patas

 
File:Sy-map.png
Patis alang pngerah pparu nSiriya. 敘利亞大城市分布地圖

Dungus spatis: patis tnbkeyan laalang pngerah Siriya. smmalu patas

Patis ga spatis toma nii we, alang tghbaro ba 13 sunghwe-ci nSiriya.

城市

Alang

阿拉伯文

Patis Arapo

省份

Sung-fun

人口

Hei seediq

塔爾圖斯

Taartusu

طرطوس 塔爾圖斯省

Yaartusu-sung

93,054

93,054

拉塔基亞

Rataciya

اللاذقية 拉塔基亞省

Rataciya-sung

554,000

554,000

大馬士革

Tamasuko

دمشق 大馬士革省

tamasuko-sung

1,600,000

1,600,000

阿勒坡

Aropo

حلب 阿勒坡省

Aropo-sung

1,700,000

1,700,000

霍姆斯

Homusu

حمص 霍姆斯省

Homusu-sung

1,033,000

1,033,000

哈馬

Hama

حماة 哈馬省

Hama-sung

410,000

410,000

伊德利卜

Itoripu

ادلب 伊德利卜省

Itoripu-sung

55,000

55,000

蘇韋達

Suweta

السويداء 蘇韋達省suweta-sung 87,000

87,000

德拉

Tora

درعا 德拉省

Tora-sung

75,000

75,000

庫奈特拉

Kunaytora

القنيطرة 庫奈特拉省

Kunaytora-sung

37,000

37,000

代爾祖爾

Tayarcuar

دير الزور 代爾祖爾省

Taarcuar-sung

133,000

133,000

哈塞克

Hasayko

الحسكة 哈塞克省

Hasayko-sung

82,000

82,000

拉卡

Raka

الرقة 拉卡省

Raka-sung

188,000

188,000

Ti-ri(地理) smmalu patas

 
File:SatSyria.jpg
Wesing-cawpen nSiriya. Pntasan nab obo ka ayu alang. 敘利亞的衛星照片。國界是後來加上的。

Kana knclhangan dheran na Siriya we 185,180km²(kana wada ngalun nIsore ka Koran-kawti), ga meniq ggqiyan hido Yaco-taru, maayus Tuarci ka daya na, maayus Irako ka hhreyan na hido, hunac na we mtaayus Yetan, tghunac ggqiyan na hido we msaayus Ripanun ma Parosutan, Quri ggqiyan na hido we, ga mssipo Ticong-hay. Kana dheran na we, ga peeyah quri daya ggqiyab hido, so msbaang quri tghanu hhreyan hido.

Kana alang na we, maha sepac pntyusan: smmalu patas

1.     Lmiqu quri ggqiqyan hido ma, rbeyuk na cenga daha dgiyaq, ga hiya ka 2841m knbrawan dgiyaq na tgbbaro ba, ga so Sehong-san tghunac ggqiyan hido daha.

2.    Breenux ka tgdaya ssiyo Ticong-hay, qndisan na ssiyo n rcilung we 183km, hini niqan tikuh llmiqu ma bsuring:

3.     Kaw-yen ka quri hhreyan daha hido;

4.     Nrao nSiriya ka quri tghunac hhreyan daha hido.

Jen-ko(人口) smmalu patas

Dungus spatis: hei seediq nSiriya. smmalu patas

2660.1 wan hei seediq daha(snpegan knkawas 2019), wada mgseediq Arapo ka seediq Siriya we 90%, duma di ge seediq Kuto, seediq Yasu(niqan ltlutuc na Arami-fen), seediq Yameniya ma seediq Tuarci; ssnhiyan daha we Isuran-cyaw ma Musuring, mpdehuk hari 90%, nduma de Citu-cyaw di; kwan-hwang-yiyen daha we kari Arapo, dooyun daha riyung ka Fa-yi ma Ing-yi duri. Duma kari mingcu daha de, niqankari Kuarto, kari Yameniya, kari Arami ma, kari Tuarci.

Cung-cyaw (宗教) smmalu patas

Dungus spatis: congcyaw na Siriya. smmalu patas

Kingal cingcun-su ga Siriya(敘利亞的一座清真寺)
 
File:BibiRuqayya03.JPG

Isuran-cyaw ka snhiyan seediq Siriya saya, maha naq 90% hei seediq na ka Musuring, Sunni-pay ka 70%, kana Suye-pay na we dehuk hari 20%. Niqan pnswayan Arawe-pay, suar-Imamu-pay ma, Isumayi-pay ka Suye-pay nii.

Dungan we, niqan duma seediq ka snhei Yacuti, Torucu ma, tikuh ba Yotay-jen.

敘利亞宗教

Congcyaw nSiriya

教派 ssnhian 百分比kneeguw na
伊斯蘭教遜尼派

Sunni-pay nIsurancyaw

70%

70%

伊斯蘭教阿拉維派

Arawe-pay na isurancyaw

12%

12%

基督教

Citu-cyaw

10%

10%

德魯茲教torocu-cyaw 4%

4%

其他/無宗教

Uka sniyan

4%

4%

Cyun-su(軍事) smmalu patas

Dungus spatis: cyun-su nSiriya. smmalu patas

U-ci: tan-kosnmalu na cen-Suren ciida, cuco-paw, femaw-twe fetan, miko-23(knkawas 2002, wada pttingun 22 cunca-ci nIsore ka miko-20 nSiriya).

Betaq knkawas 2015 ka pncbuwan daha nanaq dheya ka cunghu-cyun nSiriya nii we, kndalax 30 wan ka supi na bale ma, wad meelih betaq 15 wan di.

Orosu ka alang tgparu ba mbaruy u-ci Siriya nii, Siriya nii duri we, kinal ba dangi paru ba meniq alang Cong-tong nOrosu.

Wun-hwa(文化) smmalu patas

Ado ka dheya naq mccebu, ye ba maha 18 ka pi-hwa wada daha gguyun mneniq quri tgdaya hhreyan hido alang nSiriya. Pi-hwa nii we, gam myaw-hwe ku-Sira Homa-susu ka “Awto-say”, uka sskdiyan saya di. kika duri we, ga cckeka alang daha poukwan na Hama-sung,wada gguyan hii ka tucin-cintong tyaw-syang daha. Mesa ka wunhwa-pucang nSiriya ka Rupana‧Musawe, maah 10,000 hari ka kawku-iyci ga alang daha Siriya, nasi huwa kesi qmlahang kana yici ka nii mccebu ka alang nami, uka ba hhwaun.

Cing-ci(經濟) smmalu patas

Renyo-cang daha ga Amusu.(荷姆斯煉油廠)
 
File:Oil refinery in Homs, 2010.jpg

Dungus spatis: cingci nSiriya . smmalu patas

Knbaka naq ngngalan daha hbangan ka Siriya, nong-ye, suyo, cyawkong-ye ma riyo-ye ka ppyahan daha pila. Ga knpriyux ooda daha cingci ka Arapo fusing-sohwe-tang daha: paha kari, tenjan-cuyen we na alang ka kiya, meniq ka ta-ciye ma, kong-ye we niqan kwoyo-hwa, kana so inghang, pawsen-kongsu we, qlhangun hari, pgklaun ka nngalan seediq pqeepah kwoing-suye, pooda tuti-kayko.

 
File:Truck line in Lebanon 2005.jpg
Eluw mmaha Ripanun 通往黎巴嫩的產業通道
 
File:Al-Hamidiyah Souq 02.jpg
Kwang-cang daha ga Al-Hamidiyah Al-Hamidiyah廣場
 
File:Serjilla 06 - Press-house.jpg
Snpahang ga Serjilla Serjilla遺跡
 
File:Apamea 01.jpg
Kucung na Apamiya 阿帕米亞古城
 
File:Al-Dablan Street.jpg
Homusu-su 霍姆斯市
 
File:Construction vehicles in Damascus, Syria.JPG
Swe-ri kongcung na Tamasuko 大馬士革的水利工程
 
File:Early Suzuki Carry ST20 truck in Aleppo (Spielvogel).jpg
Eguw ba rulu ga na brigun Siriya ka Tanah Tunux 日本汽車在敘利亞有不小的市占率

Way-cyaw(外交) smmalu patas

Dungus spatis: tnbkeyan matis patis cen-cyaw ma, way-cyaw nSiriya. smmalu patas

Asayto-cunghu nSiriya(敘利亞阿塞德政府) smmalu patas

Cunghu na Siriya Arapo kongho-kwo saya we, hweyen-kwo na Renho-kwo ma, cungyen-kwo na Isuran-hoco-cucu. Betaq saya we, 80 alang ka wada cen-cyaw daka Siriya nii. Knkawas 2018, alang Apuhacu daka alang Nan’aw-saycu ka wada cen-cyaw hndure hari.

Cenkwo renmong(全國聯盟政府) smmalu patas

Knkwas 2012 idas 11 ali 12, haywan Arapo kwo-cya hoco-weyen-hwe(Sautiarapo, Kata, Paring, Arapo ren-ho ta-kongkwo, Koweto, Aman) we paha kari, kingal ba Cenkwo-renmong si bale ba ririh cunghu nSiriya, wada dah aka cunghu na Psaar‧Asayto. Bobo na de, meniq ka Arapo kwocya renmong(ini spegi Aarciriya, Irako ma Ripanun) duri we, Cenkwo-renmong si bale ba ririh cunghu nSiriya mesa.

Peye kwocya ka Tuarci, Dame, Ingkwo ma Fakwo duri we, lmekuh Cenkwo-renmong duri. Knkawas 2012 idas 11 ali 11, cunghu nDame we, pooda sin-wun paha kari, qrasun daha bale ka pheyu Cenkwo-renmong mesa, mesa ka sinwun daha, “So nii de, maha uka ka se-sing tong-cu nSiriya Psaar‧Asayto cunghu denu, prading mtbale, msderux ma smtangan mingcu.” Sin-wun daha duri we, psdehu mesa jentaw cuyi ma, mpdato mesa, tmdahu Kata ka niqan ba dnayo na msseli mpprengo.

Idas 11 ali 13, Fakwo congtong ka Forangsowa‧Awrangto we, pooda kari cicohwe mesa, “Kingal ba Cenkwo-renmong si bale ba ririh cunghu nSiriya” ma, “Ring-su cunghu na mingcu siriay”, ma, naka so nii kana ka Oco kwocya mesa, Fakwo nii we, tg1 mesa kingal ba Cenkwo-renmong si bale ba ririh cunghu nSiriya ka Oco kwocya.

Idas 11 ali 20 ciida, way-cyaw ta-cung ka Heko na Ingkwo, paha kari Ingkwo cunghu, mesa, “Cenkwo-renmong si bale ba ririh cunghu nSiriya” mesa.

Knkawas 2013 idas 3ali 6, wacang-hweyi na Arapo kwocya-renmong meniq Kayro hiya we, wada daha ngalan bale ba ririh cunghu nSiriya ka Cenkwo-renmong. Idas 3 ali 6, niqan lutuc dara Dame ka Cyanirong‧Sito we, wada mangal cong-ri na Cenkwo-renmong ring-su cunghu. Ini qbsiya, mesa ka cu-si na Cenkwo-renmong ka Muwacu‧Hatipu, Cenkwo-renmong nii ka mpriyux Pasaar cunghu meniq Renhokwo hiya, ani si ini sruwa ka Orosu.

Pnyahan pnatas(參考資料) smmalu patas